جستجو :
اَللّهُمَّ كُنْ لِوَلِيِّكَ الْحُجَّةِ بْنِ الْحَسَن صَلَواتُكَ عَلَيْهِ وَ عَلى آبائِهِ في هذِهِ السّاعَةِ وَ في كُلِّ ساعَةٍ وَلِيّاً وَ حافِظاً وَ قائِداً وَ ناصِراً وَ دَليلاً وَ عَيْناً حَتّى تُسْكِنَهُ أَرْضَكَ طَوْعاً وَ تُمَتِّعَهُ فيها طَويلاً
امروز: ۱۴۰۲ سه شنبه ۲۹ اسفند


 
  • پیام به نوزدهمین نمایشگاه قرآن و عترت اصفهان
  • پیام در پى ارتحال عالم جليل القدر مرحوم آيت‌الله امامى كاشانى«قدّس‌سرّه»
  • پیام در آستانۀ برگزاری ششمین دورۀ انتخابات مجلس خبرگان رهبری و دوازدهمین دورۀ انتخابات مجلس شورای اسلامی
  • شرکت در ششمین دورۀ انتخابات مجلس خبرگان و دوازدهمین دورۀ انتخابات مجلس شورای اسلامی
  • پیام در پی ارتحال عالم‌جلیل‌القدر آیت‌اللّه آقای حاج سید محمّد موسوی بجنوردی «رضوان‌اللّه‌علیه»
  • پیام تسلیت در پی درگذشت آيت‌الله آقاى حاج شيخ عبدالقائم شوشترى«رضوان‌الله‌عليه»
  • پیام تسلیت در پی درگذشت مرحوم آيت‌الله نمازى«رضوان‌الله‌علیه»
  • پيام تسليت در پى حادثه تروريستى در شهر كرمان
  • اطّلاعیّه

  • -->

    تدوین دستورالعملی سازنده برای نیل به مقام آدمیّت، در خجسته رویداد مبعث

     

    تدوین دستورالعملی سازنده برای نیل به مقام آدمیّت، در خجسته رویداد مبعث

    بازخواني بخشي از کتاب سير و سلوک معظّم‌له

     

     سلوك معنوى در پرتو نور قرآن و عترت «سلام‌الله‌عليهم»

    Write1.jpg

    از نظر قرآن كريم، انسان در حركت به سوى پروردگار هستى است و منتهاى اين سير كه در مسيرى پر رنج و پر مشقّت واقع شده است، خداوند متعال مى‏باشد:

    «يا أَيُّهَا الْإِنْسانُ إِنَّكَ كادِحٌ إِلى رَبِّكَ كَدْحاً فَمُلاقيهِ» [1]

    آيات ديگرى نيز به همين مضمون در قرآن كريم وجود دارد كه بازگشت انسان را به سوى خود خداوند بر مى‏شمرد و انتهاى مسير حركت او را مقام عنداللهى مى‏داند. [2] بنده‏اى كه قدم در راه نهد و با عزمى جزم مسير تقرّب به درگاه الهى را بپيمايد، به مقامى مى‏رسد كه خداى سبحان او را به نزد خودش دعوت مى‏كند و او را در بهشت موعود كه با بهشت معمولى تفاوت دارد و مخصوص خود خداوند است، منزل مى‏دهد.

    «يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ، ارْجِعي إِلى رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً، فَادْخُلي في عِبادي، وَ ادْخُلي جَنَّتي»‍‍[3]

    رسيدن به اين مرتبه عظيم و دست يافتن به اين مقصد رفيع، پس از پيمودن راهى طولانى در مسيرى پر مشقّت براى آدمى ميسّر مى‏گردد. راهى كه انسان بايد بپيمايد، از مو باريك‏تر، از شمشير برّنده‏تر و از آتش سوزنده‏تر است، ولى اگر كسى عزم خود را جزم كند و گامى به سوى پروردگار متعال بردارد، لطف و عنايت خداوند منّان را در همه مراحل مسير پر فراز و نشيبى كه مى‏پيمايد، مشاهده خواهد كرد و حق تعالى را همواره پشتيبان و حامى خود خواهد يافت.

    «وَ لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَتُهُ ما زَكي مِنْكُمْ مِنْ أَحَدٍ أَبَداً» [4]

    اگر اين توفيق از طرف خداوند براى انسانى كه زمينه آن را ايجاد كرده است، رفيق راه شد، موانع از سر راه او برداشته مى‏شود و در يك زمان بسيار كوتاه، با پيروز شدن در يك امتحان الهى و يا جذب يك نظر ولائى، راه طولانى سير و سلوك را پيموده و به مقصد خواهد رسيد. خوشا به حال اين‏گونه افراد كه در طول تاريخ بسيار بوده‏اند.

    براى رسيدن به هر مقصدى بايد از راهى كه به آن مقصد منتهى مى‏شود، عبور كرد و طىّ مسير در هر راه و مسيرى، محتاج كمك و راهنمائى است. اگر كسى بنا داشته باشد به يك مسافرت معمولى برود، قطعاً از نقشه راه بى‏نياز نخواهد بود. مسلماً راهنمائى كسانى كه آن مسير را پيموده‏اند و به موانع راه و پيچ و خم موجود در آن واقفند، فوائد فراوانى در جهت سهولت طى مسير دارد و از موانع موجود در آن خواهد كاست. با يك مقايسه ساده اين نتيجه حاصل مى‏شود كه اگر يك مسافرت عادى تا اين مقدار نيازمند كمك و راهنمائى باشد، حركت به سوى خداى سبحان با آن موانعى كه بر سر راه دارد، راهنمايانى مى‏طلبد كه علاوه بر وقوف كامل بر جزئيّات مسير حركت، قادر به برطرف كردن موانع موجود باشند و بتوانند دست انسان را گرفته، به آن مقصد اعلى برسانند. از سوى ديگر دعوت بندگان به مقصدى خاص، بدون نمايش نقشه راه و ارسال راهنما، با حكمت خداوند حكيم سازگار نيست.بنابراين حق تعالى با انزال كتب آسمانى به ويژه قرآن كريم و ارسال رسولان و اوصياى ايشان«سلام‌الله‌عليهم»، به ويژه چهارده معصوم«سلام‌الله‌عليهم»، حجّت را بر بندگان خويش تمام كرده‏ و بر همين اساس انسان را به سوى خويش فرا مى‏خواند.خداوند تعالى در آيات متعدّدى از قرآن مجيد به صورت مستقيم و غيرمستقيم راه را به جويندگان حقيقت نشان مى‏دهد. پيامبر اكرم«صلي‌الله‌عليه وآله وسلّم» و اهل‏بيت گرامى ايشان «سلام‌الله‌عليهم»كه مبيّن قرآن هستند نيز در روايات فراوانى سلوك معنوى آدمى را متذكّر شده و به گونه‏اى مسير حركت را براى سالك هموار مى‏كنند كه گويى او را به مقصد رسانيده‏اند. بنابراين سالك بايد در پرتو نور قرآن كريم و عترت «سلام‌الله‌عليهم»، راه طولانى تقرّب به سوى پروردگار متعال را بپيمايد تا گمراه نشود.

     

    تدوين برنامه رسالت پيامبر «صلي‌الله‌عليه وآله وسلّم» توسّط خداوند

    هنگامى كه پيامبر اكرم «صلي‌الله‌عليه وآله وسلّم» به پيامبرى مبعوث شدند، هيچ فضيلت بارزى در جامعه عرب جاهلى عربستان ملاحظه نمى‏شد. پيامبر گرامى اسلام «صلي‌الله‌عليه وآله وسلّم» در جامعه‏اى عارى از فضائل و پر از رذائل و در حالى كه شقاوت و جهالت سر تا پاى آن جامعه را فرا گرفته بود، به پيامبرى برانگيخته شدند. اوّلين آياتى كه بر پيامبر اكرم«صلي‌الله‌عليه وآله وسلّم» نازل شد نيز، آيات تربيتى و آموزشى بود.

    (بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيم اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذي خَلَقَ، خَلَقَ الْإِنْسانَ مِنْ عَلَقٍ، اقْرَأْ وَ رَبُّكَ الْأكْرَمُ، الَّذي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ، عَلَّمَ الْإِنْسانَ ما لَمْ يَعْلَمْ)

    اين آيات شريف، به قول اهل ادب «براعت استهلال» قرآن كريم است و لزوم آموزش و پرورش را نمايان مى‏سازد. به عبارت روشن‏تر قرآن كه يك كتاب تربيتى و آموزشى است، با اين چند آيه، برنامه تربيتى و پرورشى پيامبر اكرم «صلي‌الله‌عليه وآله وسلّم» را تا روز قيامت تعيين فرموده است. بر اساس اين آيات شريف، پيامبر خاتم «صلي‌الله‌عليه وآله وسلّم»، معلّم آموزشى و پرورشى بشريّت است. آن نبىّ گرامى«صلي‌الله‌عليه وآله وسلّم» ، فرستاده شده تا با تبيين قرآن كريم، انسان‏ها را تربيت كند و آنان را به مقام آدميّت برساند. خودسازى و تهذيب نفس را به بندگان آموزش دهد و آنان را به دو بال علم و عمل مجهّز نمايد تا بتوانند پرواز كنند.

     

    دستورالعملى ارزنده براى سير و سلوك‏

    پيامبر گرامى«صلي‌الله‌عليه وآله وسلّم» پس از مبعوث شدن به رسالت و دريافت برنامه آموزشى، از غار حرا به خانه بازگشتند. بارى سنگين بر دوش آن رسول گرامى«صلي‌الله‌عليه وآله وسلّم» آمده بود: (إِنَّا سَنُلْقي عَلَيْكَ قَوْلًا ثَقيلًا)، جبرئيل نازل شد و آيات اوّل سوره مزّمّل را آورد. در حقيقت با يك دستورالعمل دوازده‏گانه كه بهترين ابزار كار براى تحمّل آن بار سنگين بود، بر پيامبر اكرم«صلي‌الله‌عليه وآله وسلّم» وارد شد.

    (بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيم، يا أَيُّهَا الْمُزَّمِّلُ، قُمِ اللَّيْلَ إِلَّا قَليلًا، نِصْفَهُ أَوِ انْقُصْ مِنْهُ قَليلًا، أَوْ زِدْ عَلَيْهِ وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتيلًا، إِنَّا سَنُلْقي عَلَيْكَ قَوْلًا ثَقيلًا، إِنَّ ناشِئَةَ اللَّيْلِ هِيَ أَشَدُّ وَطْئاً وَ أَقْوَمُ قيلًا، إِنَّ لَكَ فِي النَّهارِ سَبْحاً طَويلًا، وَ اذْكُرِ اسْمَ رَبِّكَ وَ تَبَتَّلْ إِلَيْهِ تَبْتيلًا، رَبُّ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ فَاتَّخِذْهُ وَكيلًا، وَ اصْبِرْ عَلي ما يَقُولُونَ وَ اهْجُرْهُمْ هَجْراً جَميلًا) [5]

    اى جامه بر خود پيچيده، شب را جز اندكى (براى نماز و عبادت) برخيز، نصف شب را يا اندكى از نصف كم كن (يك سوّم آن را)، يا بر نصف بيفزاى (دو سوّم آن را)، و قرآن را با ترتيل (شمرده و آرام) تلاوت كن، همانا بار سنگينى به دوش تو آمده است و شب بيدارى، موجب تقويت اراده و شرح صدر و قاطعيت در گفتار است و بايد در روز نظير يك ستاره كوشا باشى. و نام پروردگار خود را ياد كن و (در دل) از همه چيز به سوى او منقطع شو، همان خدايى كه پروردگار مشرق و مغرب است، جز او معبودى نيست، پس او را وكيل خود ساز، و بر آنچه مى‏گويند (از نسبت‏هاى ناروا) صبر كن و از آنها به وجهى نيكو دورى گزين‏.

    خداوند متعال در اين آيات شريفه مى‏فرمايد: يا رسول‏الله كه عباى نبوّت به دوش تو آمده است، از اين دستورالعمل كمك بگير:

    اوّل: شب‏زنده‏دارى؛ (قُمِ اللَّيْلَ إِلَّا قَليلا)

    دوّم: نماز شب (تهجّد)؛ (إِنَّ ناشِئَةَ اللَّيْلِ هِيَ أَشَدُّ وَطْئاً وَ أَقْوَمُ قيلا)

    سوّم: تمسّك به قرآن؛ (وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتيلًا).

    چهارم: اراده؛ (إِنَّ ناشِئَةَ اللَّيْلِ هِيَ أَشَدُّ وَطْئاً)

    پنجم: قاطعيت در گفتار؛ (وَ أَقْوَمُ قيلا)

    ششم: فعّاليت مدام؛ (إِنَّ لَكَ فِي النَّهارِ سَبْحاً طَويلًا)

    هفتم: ذكر مدام؛ (وَ اذْكُرِ اسْمَ رَبِّكَ)

    هشتم و نهم: دعا و انقطاع الى الله؛ (وَ تَبَتَّلْ إِلَيْهِ تَبْتيلًا)

    دهم: توكّل؛ (رَبُّ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ فَاتَّخِذْهُ وَكيلًا)

    يازدهم: صبر؛ (فَاصْبِرْ عَلي ما يَقُولُون)

    دوازدهم: سعه صدر؛ (وَ اهْجُرْهُمْ هَجْراً جَميلا)

    بدين ترتيب خداوند متعال براى يارى رساندن به پيامبر «صلي‌الله‌عليه وآله وسلّم» در راه پر مشقتى كه لازم بود آن حضرت بپيمايد، يك دستورالعمل كه مشتمل بر دوازده بخش بود، ابلاغ فرمود. در واقع خداى سبحان با ابلاغ اين دستورالعمل، برنامه رسالت پيامبر«صلي‌الله‌عليه وآله وسلّم» را تدوين فرموده است. برنامه جامعى كه نقشى اساسى و حسّاس، در امر رسالت براى پيامبر «صلي‌الله‌عليه وآله وسلّم» ايفا كرد. پيامبر اكرم«صلي‌الله‌عليه وآله وسلّم» با استفاده از اين دستورالعمل، فعّاليّت تبليغى و رسالت خويش را آغاز نمودند و پس از تحمّل شدايد و پشت سر نهادن موانع فراوان و فشارهاى كفّار، توانستند در مدّت كوتاهى جامعه عرب جاهلى را دگرگون سازند و با يك انقلاب دفعى، افرادى مهذّب و باتقوا تربيت نمايند.

    از ميوه‏هاى شيرين درخت نبوى، تربيت و پرورش انسان‏هاى با فضيلت و بامعرفت بود. آن حضرت علف‏هاى هرز رذالت و پستى را از دل آنان ريشه‏كن و نهال فضايل را در سينه آنان غرس نمود و فطرت پاك آنان نيز در رشد و به ثمر نشستن نهال فضائل مؤثّر واقع شد و يكى دو سال از بعثت نگذشته بود كه شجره طيبه اسلام، به بار نشست و مكتب نجات بخش اين دين جهان‏شمول، سراسر گيتى را متوجّه خويش ساخت.

    ثمرات حيات بخش بعثت پيامبر«صلي‌الله‌عليه وآله وسلّم»، در سايه اهتمام آن حضرت و اصحاب ايشان به دستورالعمل و برنامه‏اى كه از جانب خداوند حكيم در سوره مزّمّل نازل شد، تحقّق يافت؛ لذا مى‏توان گفت آن دستورالعمل، در واقع برنامه سلوك معنوى مسلمانان، مشتمل بر راهكارهايى براى خودسازى آنان بود. برخى از مسلمانان صدر اسلام با عمل به اين برنامه و پيروى از پيامبر اكرم«صلي‌الله‌عليه وآله وسلّم»، به مقام آدميّت نائل آمدند. منازل سير و سلوك را يكى پس از ديگرى پيمودند تا فانى فى الله شدند. از اين رو اين دستورالعمل تربيتى مى‏تواند به عنوان يك برنامه، فرا راه سالك قرار گيرد و او را در حركتى كه پيش رو دارد، يارى نمايد.

    خداوند متعال به گونه‏اى حكيمانه و با توجّه به موانع و مشكلاتى كه پيامبر«صلي‌الله‌عليه وآله وسلّم» در مسير حركت خود دارد، به تدوين اين دستورالعمل پرداخته است و ناگفته پيدا است كه فقط با عمل به چنين برنامه‏اى مى‏توان بر شدائد و سختى‏ها فائق آمد و همچون پيامبر«صلي‌الله‌عليه وآله وسلّم» پيروز ميدان شد. بنابراين موفّقيّت در ميدان سير و سلوك و عبور از سختى‏ها و موانع موجود در مسير حركت به سوى خدا، تنها با برنامه‏اى كه ذات بارى تعالى براى سخت‏ترينِ كارها تنظيم و تدوين فرموده است، امكان‏پذير است.

    هر كه اهل سير و سلوك باشد و رسيدن به مقامات عاليه عرفانى را به عنوان چشم‏انداز پيش روى خود رقم زده باشد، با عمل به اين دستورالعمل مى‏تواند به مطلوب خود برسد. در اين مجال شرح مختصرى از دستورات خداوند سبحان در سوره مزّمّل بيان خواهد شد.

    برگرفته از کتاب سير و سلوک، جلد اوّل(مقدمه)

     

     

    پي‌نوشت‌ها

    ====================

    1. الإنشقاق/ 6.

    2. از جمله البقرة/ 156: (إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَيْهِ راجِعُونَ)، النجم/ 49: (وَ أنَّ إِلى رَبِّكَ الْمُنْتَهي) و ...

    2. الفجر/ 30- 27.

    4. النور/ 21.

    5.المزّمّل/ 10- 1.

    آرشيوچاپ
    احکام
    اخلاق
    اعتقادات
    اسرار حج
    مناسک حج
    صوت
    فيلم
    عکس

    هر گونه استفاده از مطالب این سایت با ذکر منبع بلامانع می باشد.
    دفتر مرجع عاليقدر حضرت آية الله العظمى مظاهری «مدّظلّه‌العالی»
    آدرس دفتر اصفهان: خيابان عبد الرزاق – کوی شهيد بنی لوحی - کد پستی : 99581 - 81486
    تلفن : 34494691 -031          نمابر: 34494695 -031
    آدرس دفتر قم :خیابان شهدا(صفائیه)- کوی ممتاز- کوچۀ شماره 1(لسانی)- انتهای بن‌بست- پلاک 41
    تلفن 37743595-025 کدپستی 3715617365