صفحه 21
احکام بلوغ
مسئله 20- شرایط تکلیف، چند چیز است:
1. بلوغ؛ نشانه‌های بلوغ در دختر و پسر سه
چیز است:
اوّل: روييدن موى درشت پشت عورت.
دوّم: بيرون آمدن منى.
سوّم: تمامشدن پانزدهسال قمرى در مرد[1]
و تمام شدن نه سال قمرى در زن[2].
2. عقل؛
3. قدرت و توانایی انجام تکلیف؛
4. علم به بلوغ و تکلیف.
مسئله 21- اگر فقط يکي از علامت‌هاي بلوغ در
کسي ايجاد شود، بالغ است و باید به همۀ وظایف شرعی خود عمل کند.
مسئله 22- دختری که در اتمام نُه سال قمری
شک دارد، اگر خونی ببیند که علائم حیض را دارد، بالغ محسوب می‌شود.
مسئله 23- کسی که نمی‌داند از لحاظ سنّی بالغ
شده یا نه و دو نشانۀ دیگر بلوغ، یعنی احتلام و روئیدن موی خشن پشت عورت را نیز
ندارد، تا یقین نکند، مکلّف نیست.
مسئله 24- کسی که عاقل نیست، نظیر دیوانه،
مجنون و سفیه، تکلیف ندارد.
مسئله 25- روئیدن موی درشت در صورت، پشت لب،
زیر بغل و نیز درشت شدن صدا و مانند اینها، نشانۀ بلوغ نیست.
مسئله 26- معنای قدرت در انجام تکالیف، آن
است که به طور کلّی از انجام عبادتی عاجز نباشد؛ بنابر این اگر کسی نتواند به
وظیفه عمل کند، آن تکلیف بر او واجب نیست؛ نظیر دختری که تازه به سنّ بلوغ رسیده و
توانایی گرفتن روزه را ندارد، یا پیرمرد و پیرزنی که قادر به روزه‌داری نیستند.
مسئله 27- نوجوانی که ممیّز شده است می‌تواند
تقلید کند و اعمال او در عبادات صحیح است.
صفحه 22
مسئله 28- تکالیف برای غیر بالغ، مقام تنجّزش
تمام نیست، امّا مقام فعلیّت دارد، لذا کلّیة عبادات برای او مشروع است و کلیّة
محرّمات برای او محرّم است، ولی چون منجّز نیست، احکام محرّمات را ندارد.
مسئله 29- اگر بچّۀ نابالغ کاری کند که نیاز
به غسل داشته باشد، مثلاً ميّت را مس كند یا لواط کرده يا با او لواط شود، می‌تواند
قبل از بلوغ غسل کند، بلکه مستحب است غسل کند و در مثل لواط، بد است که به حالت
جنابت باقی بماند.
مسئله 30- اگر بچّه‌اي که به سنّ تکليف
نرسيده، پيش از اذان صبح ماه رمضان بالغ شود، بايد روزه بگيرد و اگر بعد از اذان
بالغ شود، روزۀ آن روز بر او واجب نيست.
مسئله 31- لزوم تحقیق در اصول دین، یک امر
عقلی است و هر موقع که شخص قدرت بر تحقیق پیدا کرد،(ممیّز شد) عقل او بر تحقیق در
اصول دين حکم مي‌کند.
مسئله 32- گرچه گفته‌اند اصول دین سه چیز
است: توحید، نبوّت، معاد و اصول مذهب را علاوه بر این سه‌چیز اضافه کرده‌اند: عدل
و امامت، ولی هر کسی باید راجع به اعتقادات شیعه که بیش از چهل مسئله است و در آخر
رساله توضيح المسائل نيز آمده است، مطالعه داشته باشد. و این باید، «باید» عقلی
است که کوتاهی در آن، تقبیح عقلی دارد و اگر العیاذبالله اين کوتاهي منجر به ضرر
به اعتقادات و تشیّع فرد شود، مؤاخذه دارد و معذور نیست.